Επειτα από την συνεργασία τους στο «Καζίνο» το 1995, ο Μάρτιν Σκορσέζε (Κακόφημοι Δρόμοι, Ο Ταξιτζής, Οργισμένο Είδωλο, Τα Καλά Παιδιά, Ο Πληροφοριοδότης) και ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο (Ο Βασιλιάς της Κωμωδίας, Το Ακρωτήρι του Φόβου, Καζίνο) σχεδίαζαν να ανανεώσουν τη συνεργασία τους σε κάποια επόμενη δουλειά. Όπως εξηγεί και ο Μάρτιν Σκορσέζε: «Προσπαθούσαμε να βρούμε κοινά projects που θα μπορούσαμε να κάνουμε αλλά και οι δυο μας βρεθήκαμε σε διαφορετικές κατευθύνσεις στις δουλειές και στις ζωές μας». Η παραγωγός Τζέιν Ρόζενθαλ (Ιστορίες του Μπρονξ, Ο Καθοδηγητής) επιβεβαιώνει με τη σειρά της: «Αν ήταν να δουλέψει ο Μάρτιν με τον Ρόμπερτ ξανά μετά από καιρό, αυτό θα έπρεπε να είναι κάτι ξεχωριστό».

Για την ακρίβεια, αυτό το «κάτι ξεχωριστό» το οποίο θα τους ενέπνεε για να ξαναενωθούν – και ουσιαστικά έγινε η βάση για τον «Ιρλανδό» - αρχικά τράβηξε την προσοχή του Ντε Νίρο το 2007. Είχε διαβάσει ένα βιβλίο με τον τίτλο «I Heard You Paint Houses» του Τσαρλς Μπραντ, το οποίο εξιστορούσε το βίο του εγκληματία Φρανκ Σίραν και τη μακροχρόνια σχέση του με το οργανωμένο έγκλημα. Ο Ντε Νίρο πίστευε πως θα ήταν το ιδανικό project για τον ίδιο και για τον Σκορσέζε. «Είπα στο Μάρτιν να διαβάσει αυτό το βιβλίο γιατί έχει ακριβώς την ιστορία που θέλαμε να πούμε», λέει ο Ντε Νίρο.

Με τον χαρακτηριστικό τίτλο του «I Heard You Paint Houses», το βιβλίο πραγματοποιεί μια λεπτομερή καταγραφή του οργανωμένου εγκλήματος και της τεράστιας διαφθοράς που έπληξε τη μεταπολεμική Αμερική όταν τα αφεντικά του υπόκοσμου πήραν ενεργό μέρος στα συνδικάτα, την κυβέρνηση και τις μεγάλες επιχειρήσεις. Ο Ντε Νίρο έδωσε το βιβλίο στον Σκορσέζε και εκείνος πείστηκε διαβάζοντας και μόνο την πρώτη σελίδα.

Γράφοντας (και διαβάζοντας) το Σενάριο

Οι παραγωγοί της ταινίας Τζέιν Ρόζενθαλ και Έμμα Τίλινγκερ Κόσκοφ (Ο Λύκος της Γουόλ Στριτ, Σιωπή) συνειδητοποιήσαν γρήγορα πως αυτό ήταν το project που θα έφερνε ξανά κοντά τους Σκορσέζε και Ντε Νίρο και ξεκίνησαν πολύ σύντομα να ετοιμάζουν τα σχέδια τους για να στήσουν την παραγωγή. «Ο Ρόμπερτ και ο Μάρτιν έχουν στις προηγούμενες συνεργασίες τους χαρακτήρες που είναι ηθικά πολύπλοκοι, ήρωες που δεν είναι ακριβώς τα κλασικά καλά παιδιά», διευκρινίζει η Ρόζενθαλ και η Κόσκοφ προσθέτει: «Οι αξέχαστοι χαρακτήρες και το πώς το οργανωμένο έγκλημα έφτασε να εισβάλει σε όλες τις πτυχές των Αμερικανών ήταν μια πραγματικά νέα προσέγγιση στο υλικό και πρόσθεσε μια άλλη διάσταση σε όλο το εγχείρημα».

Η Ρόζενθαλ και ο Ντε Νίρο αγόρασαν τα δικαιώματα του βιβλίου του Μπραντ μέσω της εταιρείας τους Tribeca Productions. Η εταιρεία Sikelia Productions με τον Σκορσέζε προχώρησαν σύντομα το στάδιο ανάπτυξης της ταινίας. Ανέθεσαν τη συγγραφή του σεναρίου στο βραβευμένο με Όσκαρ σεναριογράφο Στίβεν Ζάλιαν (Η Λίστα του Σίντλερ, American Gangster), με τον οποίο είχε συνεργαστεί ο Σκορσέζε το 2002 στο φιλμ «Οι Συμμορίες της Νέας Υόρκης». Μάλιστα, οι Σκορσέζε, Ντε Νίρο και Ζάλιαν συνάντησαν και τον συγγραφέα του βιβλίου, τον Τσαρλς Μπραντ. «Η μεγαλύτερη πρόκληση μου υπήρξε πως θα αφηγηθώ τη ζωή του Φρανκ Σίραν και σε ποια ιστορικά γεγονότα θα χρειαζόταν να εστιάσω», δηλώνει ο Ζάλιαν. «Η κατασκευή του σεναρίου διαφέρει από αυτή του βιβλίου».

Η διασκευή του Ζάλιαν υπήρξε αντάξια των προσδοκιών των συντελεστών και των παραγωγών της ταινίας. Το σενάριο περιείχε όλες τις προοπτικές και απόψεις του βιβλίου. Πάνω απ’ όλα, εστίαζε στους τρεις βασικούς χαρακτήρες, στους οποίους έδινε μια εντυπωσιακή υπόσταση με τρομερές διαστάσεις.

Νέες Τεχνολογίες

«Το πρώτο πράγμα που είπα στο Μάρτιν όταν συναντηθήκαμε πρώτη φορά ήταν το πόσο δύσκολο είναι να κάνεις κάποιον να μοιάζει 20 ή 30 χρόνια νεότερος», δηλώνει ο υπεύθυνος ειδικών εφέ της Industrial Light & Magic (ILM) Πάμπλο Χέλμαν (Η Διάσωση του Στρατιώτη Ράιαν, Μόναχο, Σιωπή).
«Ο Μάρτιν ανησυχούσε επειδή ήθελε να φτιάξει την ταινία αλλά δεν ήταν σίγουρος ότι μπορούσε να το κάνει. Δίχως ίχνος αμφιβολίας, το γεγονός πως οι ηθοποιοί θα έπαιζαν τους εαυτούς τους νεότερους, ήταν ένα εμπόδιο. Έτσι, σκεφτόμασταν να στραφούμε προς την τεχνολογία για να το πετύχουμε».

Ο Σκορσέζε συνεργάστηκε με το Χέλμαν στην ταινία «Σιωπή» λίγα χρόνια πριν. Ο ίδιος ο Χέλμαν θυμάται: «Ο Μάρτιν μου είπε πως ο Ρόμπερτ, ο Αλ και ο Τζο δεν θα δεχόντουσαν να φορέσουν κράνη με κάμερες και σημάδια με σκοπό να γίνουν νεότεροι μέσω αυτής της τεχνικής. Του είπα: «Καταλαβαίνω. Θα αναπτύξουμε ένα νέο είδος τεχνολογίας που δεν έχει χρησιμοποιηθεί ξανά». Το σύστημα που ανέπτυξε η ILM έπαιρνε τις εκφράσεις των ηθοποιών στο σετ και στη συνέχεια μέσω του 3D και του CGI τις μετάφραζε σε νεαρότερες εκδοχές των ηθοποιών.

 

Συντελεστές και Συνεργείο

Η ταινία «Ο Ιρλανδός» είχε από την αρχή προδιαγραφές να γίνει μια μεγάλη παραγωγή. Οι παραγωγοί στράφηκαν προς το Netflix, το οποίο είχε τη δυνατότητα χρηματοδότησης της ταινίας. Ο Τεντ Σαράντος (Ειδικοί Ανταποκριτές), επικεφαλής υπεύθυνος περιεχομένου, δήλωσε πολύ ευχαριστημένος που συνεργάστηκε με το δίδυμο Σκορσέζε-Ντε Νίρο σε αυτή τη ιστορική και μεγαλειώδη συνεργασία.

Τα μέλη της παραγωγής μαζί με τον Σκορσέζε και την casting director Έλεν Λιούις (Τα Καλά Παιδιά, Σταυροδρόμια της Ψυχής) ήταν σε αναζήτηση του καστ, του οποίου ο αριθμός μαζί με τους δεύτερους ρόλους ανέρχεται σε περίπου 160 ρόλους. Πέρα από τους Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Αλ Πατσίνο (Ο Νονός, Σκυλίσια Μέρα, Ένταση), Τζο Πέσι (Κάποτε στην Αμερική, Τα Καλά Παιδιά, Καζίνο) και Χάρβεϊ Καϊτέλ (Κακόφημοι Δρόμοι, Η Αλίκη δε μένει πια εδώ, Reservoir Dogs), οι υπόλοιποι ρόλοι επιλέχθηκαν με προσοχή δίνοντας ο καθένας τους τη δική του νότα στο έργο. «Όπως γίνεται πάντα με κάθε ταινία του Σκορσέζε, υπάρχουν οι ηθοποιοί που στο παρελθόν έχει δουλέψει μαζί τους και έχουν διατηρήσει αυτή την υπέροχη συνεργασία μέχρι και σήμερα», λέει η Λιούις.

Ανάμεσα στις πολυάριθμες συμμετοχές της ταινίας, συναντούμε τους Μπόμπι Καναβάλε, Ρέι Ρομάνο, Στίβεν Γκρέιαμ, Στέφανι Κουρτζούμπα, Αλέξα Παλαντίνο, Γουέλκερ Γουάιτ, Κάθριν Ναρντούτσι, Τζέσι Πλίμονς, Τζακ Χιούστον, Λούις Κανσέλμι και Ντόμενικ Λαμπαρντότσι. Η βραβευμένη με Όσκαρ Άννα Πάκουιν (Μαθήματα Πιάνου, Τζέιν Έιρ) συνεργάζεται επίσης πρώτη φορά με τον Σκορσέζε. Πέρα από τους επαγγελματίες, στην παραγωγή συμμετέχουν αρκετοί ερασιτέχνες ηθοποιοί, πολλοί από τους οποίους δεν έχουν καν ατάκες. Η Λιούις αναγνωρίζει την απόφαση του Σκορσέζε πως κάθε πρόσωπο έχει το ρόλο του στην ταινία και είναι αναπόσπαστο κομμάτι της.

Από την πλευρά των συντελεστών που δεν εμφανίζονται στην οθόνη είναι αρκετοί συνεργάτες του Μάρτιν Σκορσέζε από προηγούμενες δουλειές του. Ανάμεσα σε αυτούς, ο παραγωγός Ίργουιν Γουίνκλερ (Ο Τζογαδόρος, Καυτές Μαρτυρίες),  ο διευθυντής φωτογραφίας Ροντρίγκο Πριέτο (25η Ώρα, Το Μυστικό του Brokeback Mountain), ο σχεδιαστής παραγωγής Μπομπ Σο (Ο Λύκος της Γουόλ Στριτ), τη σχεδιάστρια κοστουμιών Σάντι Πάουελ (Επικίνδυνη Δευτέρα, Shutter Island) και φυσικά τη μοντέρ Θέλμα Σουνμέικερ (Ο Βασιλιάς της Κωμωδίας, Οι Συμμορίες της Νέας Υόρκης), η οποία έχει επιμεληθεί το μοντάζ των ταινιών του από την εποχή του «Οργισμένου Ειδώλου».

Οι Τοποθεσίες

Τα γεγονότα της ταινίας εκτυλίσσονται στην Πενσυλβάνια, στο Μίσιγκαν, στο Οχάιο, στο Μαϊάμι και τη Νέα Υόρκη. O location manager της ταινίας Κιπ Μάγιερς (Καυτό Απόρρητο, Jersey Boys) είχε ένα μεγάλο ζήτημα μπροστά του. «Αυτή η ταινία θα είναι πάντα μια πρόκληση», λέει ο ίδιος. «Διάβασε μισή σελίδα από το σενάριο και θα δεις πως έχεις γρήγορα πέντε διαφορετικές τοποθεσίες. Πρόκειται για μια πραγματικά μεγάλη ιστορία με πολλά flashbacks που αναφέρονται σε διαφορετικές δεκαετίες».

Η παραγωγή ξεκίνησε στις 18 Σεπτεμβρίου 2017 στο Μανχάταν.
«Ο Μάρτιν είναι πολύ συγκεκριμένος με τις τοποθεσίες που επιλέγει. Θέλει να είναι όλα αυθεντικά», λέει ο Μάγιερς. «Σε μια στιγμή ανακαλύψαμε μια πισίνα που βρισκόταν σε τραγική κατάσταση. Το art department ανέλαβε να την ανακαινίσει και έτσι πια μπορούσαμε να την χρησιμοποιήσουμε στην ταινία. Είχαμε μια πραγματική και υπέροχη πισίνα. Ο Μάρτιν χάρηκε πολύ γι’ αυτό θυμάμαι».

Villa di Roma

Έχοντας την ανάγκη να κινηματογραφήσουν σε αυθεντικές τοποθεσίες, ο Σκορσέζε και η ομάδα του δούλεψαν μια εβδομάδα στο εστιατόριο Villa di Roma στη Φιλαδέλφεια, μια κρίσιμη τοποθεσία στα γεγονότα της ταινίας. Ο σχεδιαστής παραγωγής Μπομπ Σο ανέλαβε να εκπληρώσει την επιθυμία του Σκορσέζε, ο οποίος ήθελε να είναι όσο πιο κοντά στην αυθεντικότητα . «Ο Μάρτιν είναι προσηλωμένος στο να είναι όλα όσο γίνεται αυθεντικά, κάνει πάντα εκτενή έρευνα για όλες του τις ταινίες. Θέλει να ξέρει πώς είναι η πραγματική τοποθεσία που αναφέρεται στο έργο του», λέει ο Σο. «Ήθελε να χρησιμοποιήσει ένα πραγματικό εστιατόριο και όχι να το φτιάξει στο στούντιο».

Ο Σκορσέζε σκηνοθέτησε μερικές σκηνές-κλειδί της ταινίας στο εστιατόριο Villa di Roma. Εκεί λαμβάνουν μέρος σκηνές όπως η γνωριμία του με μεγάλα στελέχη του υπόκοσμου, τη συζήτηση του Φρανκ Σίραν με τον Ράσελ Μπουφαλίνο λέγοντάς του τις εμπειρίες του από τον πόλεμο και πώς έμαθε να μιλά ιταλικά, καθώς και η συνάντηση του με τη δεύτερη σύζυγό του που δουλεύει ως σερβιτόρα εκεί.

Νεανική Ενέργεια

Από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στη δημιουργία της ταινίας υπήρξε το πώς θα φαίνονται νεότεροι οι βασικοί ηθοποιοί – οι οποίοι έχουν περάσει όλοι τους τα 70. Η παραγωγή απευθύνθηκε στο φυσιοθεραπευτή Γκάρι Τάκον, ο οποίος θα εκτελούσε χρέη σύμβουλου στους ηθοποιούς όσον αφορά τις κινήσεις τους όταν εκείνοι «έπαιζαν» τους μικρότερους σε ηλικία εαυτούς τους. Ο Σκορσέζε υπενθύμιζε αρκετές φορές στους ηθοποιούς του πως χρειάζεται να χρησιμοποιούν όλο τους το σώμα όταν παίζουν ένα ρόλο.

Λάτιν Καζίνο

Μια από τις σημαντικές της ταινίας πραγματοποιείται στο Λάτιν Καζίνο στο Νιου Τζέρσεϊ όπου τιμάται ο Φρανκ Σίραν για τη θητεία του στο συνδικάτο. Ο Μπομπ Σο για μια ακόμα φορά μεταμόρφωσε ένα παρατημένο κλαμπ του Χάρλεμ σε ένα αστραφτερό νυχτερινό κέντρο του Νιου Τζέρσεϊ στη δεκαετία του ’70.

Σχεδόν όλοι οι σημαντικοί χαρακτήρες του έργου συμμετέχουν σε αυτή τη σημαντική σκηνή. Επίσης, παρευρέθηκαν χιλιάδες βοηθητικοί ηθοποιοί. «Όπως κάναμε και στην περίπτωση του Villa di Roma, κατασκευάσαμε το Latin Casino από το μηδέν. Το γύρισμα εκεί ήταν πιο δυνατή εμπειρία από το εστιατόριο επειδή είχαμε να κάνουμε με πάρα πολύ κόσμο», ισχυρίζεται ο Σο. «Και ναι, ο Μάρτιν έχει τις περισσότερες γνώσεις για το κινηματογραφικό λεξιλόγιο από οποιονδήποτε άλλον στη βιομηχανία του κινηματογράφου σήμερα», συμπληρώνει ο ίδιος.

Οι Κατάλληλες Ενδυμασίες

Η μακροχρόνια συνεργάτιδα του Σκορσέζε, η Σάντι Πάουελ, ανέλαβε να ετοιμάσει τα κοστούμια της ταινίας σε συνεργασία με το σχεδιαστή Κρίστοφερ Πίτερσον (Ξόρκισε το Κακό). «Η ταινία πρόκειται για μια τεράστια παραγωγή», λέει η Πάουελ. «Αμέσως κατάλαβα ότι είναι αναγκαίο να υπάρχουν δύο άτομα σε αυτή τη θέση. Ο Κρις είναι ο μόνος άνθρωπος που θα μπορούσα να σκεφτώ να με βοηθήσει σε αυτή τη δύσκολη δουλειά. Είχαμε δουλέψει μαζί στις ταινίες του Μάρτιν «Ο Πληροφοριοδότης» και «Ο Λύκος της Γουόλ Στριτ» και ξέραμε λίγο πολύ τον τρόπο που θα δουλεύαμε». Ο Πίτερσον συμπληρώνει: «Μας συνδέει μια φιλία εδώ και καιρό και έτσι η συνεργασία μας ήταν ιδιαίτερα επικερδής».

Η Πάουελ σχολιάζει τις ενδυματολογικές διαφορές από δεκαετία σε δεκαετία: «Είχαμε πέντε δεκαετίες στην αφήγηση του έργου και δεν είναι κάτι εύκολο να αλλάζεις δεκαετία στο γύρισμα στη μέση της εβδομάδας, στη μέση της ημέρας ή και στη μέση της ώρας!».

Ο Πίτερσον δηλώνει: «Ο Ρόμπερτ, ο Αλ, ο Τζο και ο Χάρβεϊ αλλάζουν πολλά κοστούμια μέσα στην ταινία και ήταν σημαντικό να δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή και στην κάθε λεπτομέρεια. Μην ξεχνάτε πως είχαμε να ντύσουμε και περίπου 6000 κομπάρσους. Ήταν μια τεράστια πρόκληση». Η Πάουελ συμπληρώνει: «Ο Μάρτιν δίνει πάντα έμφαση στα κοστούμια των ταινιών του και δείχνει να απολαμβάνει κάθε φορά την διαδικασία».

Εμφάνιση και Στυλ

Η αλλαγή στις δεκαετίες αποτέλεσε επίσης μία από τις πολλές προκλήσεις και για τον διευθυντή φωτογραφίας Ροντρίγκο Πριέτο. «Κάθε ταινία που κάνω για το Μάρτιν είναι διαφορετική. Δεν είναι «Ο Λύκος της Γουόλ Στριτ» αλλά ούτε και «Η Σιωπή». Όπως επίσης δεν είναι σαν τις προηγούμενες ταινίες του με γκάνγκστερ».

Ο Πριέτο επιβεβαιώνει πως η δουλειά του με τον Σκορσέζε είναι ασυνήθιστη διότι ο σκηνοθέτης είναι πολύ συγκεκριμένος με τον σχεδιασμό των λήψεων του. «Κάθε του κίνηση είναι μελετημένη πριν το στάδιο του γυρίσματος», λέει ο ίδιος. «Επιπλέον, χρησιμοποιήσαμε διαφορετική προσέγγιση και στη χρωματική παλέτα της ταινίας όταν αναφερόμασταν σε διαφορετική δεκαετία».

Πολύτιμη βοήθεια έδωσε και η ερευνήτρια αρχειακού υλικού Μαριάν Μπάουερ, η οποία παρείχε χρήσιμες φωτογραφίες που χρησιμοποίησαν ο Μάρτιν και η ομάδα του. «Όλες τις πληροφορίες τις είχαμε στα χέρια μας. Δεν υπάρχει κάτι που δεν μπορεί να βρει η Μαριάν», ισχυρίζεται ο Σο. Σύμφωνα με τη ίδια, η δουλειά της είναι απλή: απλά συγκεντρώνει φωτογραφίες των προσώπων και της χρονικής περιόδου, το οποίο στη συνέχεια δίνει μια συνολική αποτύπωση του υλικού.

Δουλεύοντας με τον Μάρτιν  

«Ο Μάρτιν Σκορσέζε είναι από τους καλύτερους σκηνοθέτες του σινεμά των καιρών μας», δηλώνει ο Αλ Πατσίνο. «Είναι εξαίσιος, με μεγάλο όραμα και θες να συνεργαστείς μαζί του. Τον εμπιστεύεσαι και σου δίνει την ελευθερία που επιθυμείς».

«Ο Ρόμπερτ και ο Αλ είναι και σκηνοθέτες, οπότε κατανοούν τι ακριβώς κάνει ο Μάρτιν, με ποιο τρόπο δουλεύει και τι θέλει να πετύχει», εξηγεί ο Τζο Πέσι. «Το στυλ του εδώ μοιάζει με τον τρόπο που φτιάχνεται ένα ντοκιμαντέρ. Και δεν ξέρω πώς το κάνει».

Ο παραγωγός Ίργουιν Γουίνκλερ σχολιάζει: «Δουλεύω με το Μάρτιν από το 1976 και έχει μέχρι σήμερα ένα μεγάλο ταλέντο και ένα απίστευτο πάθος σε αυτό που κάνει».

Ο Μπομπ Σο δηλώνει: «Πιστεύω πως ο Μάρτιν είναι ένας από τους πιο ανήσυχους και έξυπνους ανθρώπους από κάθε ηλικία που έχω γνωρίσει στη ζωή μου. Αναφέρεις ένα θέμα και αμέσως ενδιαφέρεται γι’ αυτό».

Ο ίδιος ο Σκορσέζε λέει: «Κάθε φορά που κάνεις μια ταινία, συνειδητοποιείς πως είναι ακόμα ένα μάθημα για σένα, μια νέα εμπειρία».

Το τελευταίο γύρισμα πραγματοποιήθηκε στις 5 Μαρτίου 2018, μετά από 107 μέρες.