Το 2025 υπόσχεται να είναι μια χρονιά γεμάτη καλλιτεχνικές εμπειρίες και πολιτιστικά δρώμενα που θα μαγέψουν το κοινό. Από τον Θόδωρο στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, τον διαχρονικό Γκόγια στην Εθνική Πινακοθήκη και τη διαχρονική γλυπτική του Γιάννη Παππά στο Μουσείο Μπενάκη, μέχρι την πολυαναμενόμενη πρώτη παρουσία της Marlene Dumas στην Ελλάδα και την επιστροφή της εντυπωσιακής έκθεσης “Plásmata” στην Αθήνα, η πολιτιστική σκηνή της χώρας μας σφύζει από ζωή. Μεγάλα ονόματα, πρωτοποριακές προσεγγίσεις και φρέσκες ματιές υπόσχονται να προσφέρουν μοναδικές στιγμές δημιουργικής έμπνευσης. Ας δούμε αναλυτικά τις εκθέσεις που δεν πρέπει να χάσετε αυτή τη χρονιά.
[ 1 ]
Θόδωρος, γλύπτης, Αντί αναδρομικής | ΕΜΣΤ
8 Φεβρουαρίου 2025 – 25 Ιανουαρίου 2026
Η έκθεση Θόδωρος, Αντί Αναδρομικής στο ΕΜΣΤ είναι η πρώτη προσπάθεια ερμηνείας και παρουσίασης του έργου του γλύπτη Θόδωρου μετά τον θάνατό του και αξιοποιεί σχεδόν όλα τα έργα και το πλούσιο αρχειακό υλικό που κληροδότησε ο γλύπτης στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Η έκθεση επιχειρεί να αναδείξει τη βαθιά και προφητική σκέψη του, τις σημαντικότερες στιγμές του έργου του αλλά και τη συνολική πορεία ενός σύγχρονου δημιουργού που με τα λόγια και τις πράξεις του στιγμάτισε τη γλυπτική στην Ελλάδα.
Ειδικότερα, ο Θόδωρος αγωνίστηκε για να ανανεώσει τη γλυπτική γλώσσα και να την αναδείξει σε ένα περιβάλλον όπου επικρατούσε η έντυπη και οπτικοακουστική επικοινωνία. Μέσα σε αυτή την προσπάθεια, ο Θόδωρος ήταν πρωτεργάτης πρωτοποριακών και σύγχρονων καλλιτεχνικών πρακτικών, πραγματοποιώντας περφόρμανς, ηχητικά γλυπτά, εννοιολογικά έργα αλλά και τις πρώτες δράσεις μιας ιδιότυπης θεσμικής κριτικής, για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
Κοινός παρονομαστής σε όλη του τη δραστηριότητα υπήρξε ο κοινωνικός και πολιτικός ρόλος του καλλιτέχνη και η σημασία ένταξης καλλιτεχνικών φωνών στον δημόσιο λόγο. Τις παραπάνω ιδέες ο Θόδωρος τις έκανε πράξη μέσα από τη συστηματική και ιδιαίτερη παρουσία του στα μέσα μαζικής επικοινωνίας: εφημερίδες, ραδιόφωνο και τηλεόραση. Αντλώντας έμπνευση από την ίδια την εκθεσιακή πρακτική του Θόδωρου, όπως και από τα κριτικά του σχόλια πάνω στη λειτουργία των θεσμών, ο σχεδιασμός της έκθεσης αναδεικνύει τα όρια και τις δυνατότητες μιας μουσειακής αναδρομικής έκθεσης. Υπονομεύοντας τον προσωποκεντρικό και παρελθοντικό χαρακτήρα μιας αναδρομικής έκθεσης, μαζί με τα έργα του Θόδωρου παρουσιάζονται και έργα 5 καλλιτεχνών – Νίκος Αρβανίτης, Πάκυ Βλασσοπούλου, Ίρις και Λήδα Λυκουριώτη, Κώστας Μπασάνος, Γιάννης Παπαδόπουλος – που έχουν συνδιαλλαγεί κριτικά με αντίστοιχους διαχρονικούς προβληματισμούς.
[ 2 ]
Francisco Goya, Los Caprichos | Εθνική Πινακοθήκη, Κεντρικό Κτήριο
22 Ιανουαρίου – 30 Σεπτεμβρίου 2025
Oγδόντα χαρακτικά, οξυγραφίες σε χαρτί και ακουατίντα, που χρονολογούνται από το 1797-98, θα παρουσιαστούν και θα συνοδεύονται από φωτογραφίες των προπαρασκευαστικών σχεδίων. Είναι η πρώτη χαρακτική σειρά του Goya και η μόνη που δημοσιοποιήθηκε όταν ο καλλιτέχνης ήταν εν ζωή.
Η σειρά που έχει στην κατοχή της η Εθνική Πινακοθήκη είναι εκτυπωμένη το 1803 και αγοράστηκε το 1962 όταν ήταν διευθυντής ο Μ. Καλλιγάς. Η σειρά των χαρακτικών που φέρει τον τίτλο Los Caprichos, που ο Francisco Goya δημοσιεύει στις αρχές του 1799, αποτελεί ένα έργο-ορόσημο στην καλλιτεχνική του εξέλιξη, καθώς για πρώτη φορά ο επίσημος ζωγράφος της Ισπανικής Αυλής αφήνεται να εκφράσει τον επαναστατικό χαρακτήρα μιας τέχνης ώριμης και απελευθερωμένης από τις δεσμεύσεις των δημόσιων παραγγελιών.
Εμφορούμενος από τα πνευματικά και φιλοσοφικά ερείσματα του Διαφωτισμού που πρέσβευε τα ιδανικά της λογικής, της προόδου και της ελευθερίας, ο Goya αντλεί τα θέματά του από την ίδια τη ζωή της εποχής του, εστιάζοντας στις πιο προκλητικές όψεις της κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας που τον περιβάλλει, προκειμένου να ασκήσει κριτική στις σκοτεινές πλευρές της ισπανικής κοινωνίας του τέλους του 18ου αιώνα.
[ 3 ]
Προδανεισθείς Χρόνος. Ο Κόπος του Καλλιτέχνη μέσα από το έργο του Γιάννη Παππά | Μουσείο Μπενάκη
20 Φεβρουαρίου – 27 Ιουλίου 2025
Αποτελεί έναν φόρο τιμής στη δυσκολία της δημιουργικής διαδικασίας του καλλιτέχνη. Μέσα από μια πολυδιάστατη συλλογή σχεδίων, ζωγραφικών έργων, γλυπτών και φωτογραφιών του διακεκριμένου γλύπτη Γιάννη Παππά, η έκθεση προσφέρει μια σπάνια ματιά στη σύνθετη καλλιτεχνική διαδικασία πίσω από τη δουλειά του αλλά και τη δουλειά κάθε καλλιτέχνη.
Η έκθεση θέλει να ξεφύγει από την παρουσίαση του ολοκληρωμένου έργου ως μιας μοναδικής, απομονωμένης οντότητας, και να αποκαλύψει τα στρώματα κόπου, έμπνευσης και πειραματισμού που οδηγούν στη δημιουργία. Μέσα από τη συνύπαρξη διαφορετικών μέσων, διερευνάται πώς οι ιδέες εξελίσσονται, αλληλοεπιδρούν και μορφοποιούνται μέσα από χρόνια αφοσίωσης και σκληρής δουλειάς.
Ο τίτλος αντανακλά την αντίληψη του καλλιτέχνη για τον χρόνο—όχι ως περιορισμό, αλλά ως έναν δανεικό πόρο που εμπλουτίζει και διαμορφώνει τα έργα του. Οι επισκέπτες καλούνται να βυθιστούν στον κόσμο του Γιάννη Παππά και να γίνουν μάρτυρες του κοπιώδους ταξιδιού που μεταμορφώνει φευγαλέες ιδέες σε διαχρονικά έργα τέχνης.
[ 4 ]
Plásmata III | Αθήνα
27 Μαΐου – 15 Ιουνίου 2025
Ξεκινώντας από τον κοινό και δημόσιο χώρο, τα “Plásmata III” επιστρέφουν στην Αθήνα τον Μάιο του 2025 και εστιάζουν στο οργανικό και στην ύλη, αναζητούν νέες μορφές land art, αλλά ταυτόχρονα ενσωματώνουν την ψηφιακότητα στην καλλιτεχνική και δημιουργική έκφραση.
Τα “Plásmata III” είναι ένα ζωντανό εργαστήριο, μια διατοπική μηχανή επιθυμίας, ονείρων και σωμάτων, ανθρώπινων και μη. Ο αστικός δημόσιος χώρος, η παγιδευμένη στον ανθρωποκεντρισμό «φύση», ειδικά όπως εκφράζεται μέσα από τη φαντασίωση και τη μυθολογία του πάρκου, αποτελεί και πάλι τον πορώδη και ταυτόχρονα συμπαγή πυρήνα γύρω από τον οποίο αναπτύσσονται τα “Plásmata III”. Είναι ένα τεράστιο μαγνητικό πεδίο, μέσα στο οποίο τα Πλάσματα συναντιούνται, έλκονται και απωθούνται, επιθυμούν και αποστρέφονται, ερωτεύονται ή χωρίζουν, περνούν ή παραμένουν. Είναι ο υλικός και συμβολικός χώρος στον οποίον το κάθε ένα δημιουργεί τις δικές του θραυσματικές και, πολλές φορές, αντικρουόμενες πραγματικότητες. Είναι μια αγκαλιά που δεν ξέρεις πού θα σε πάει. Όπως κάθε αγκαλιά που αξίζει το όνομά της.
[ 5 ]
Marlene Dumas: Cycladic Blues | Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
5 Ιουνίου – 3 Νοεμβρίου 2025
Οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να δουν δημιουργίες από την τελευταία εικοσαετία πρακτικής της Dumas καθώς και πρόσφατα ολοκληρωμένα έργα της, συνθέτοντας έτσι ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα των αλλόκοτα όμορφων και προκλητικών αναπαραστάσεων του ανθρώπινου σώματος που δημιουργεί η κορυφαία Νοτιοαφρικανή καλλιτέχνιδα. Ανταποκρινόμενη στην ιστορία της παραστατικότητας στην τέχνη όπως τη βίωσε μέσα στις αρχαιολογικές συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, η Dumas έχει επιλέξει προσωπικά τα έργα της που θα συμπεριληφθούν στην έκθεση, ενώ επιπλέον, σε μια σπάνια περίσταση, επέλεξε και τα αρχαιολογικά αντικείμενα που πρόκειται να παρουσιαστούν μαζί.
Όπως δηλώνει ο επιμελητής Douglas Fogle: «Βουβά και φλύαρα, τα σώματα που στοιχειώνουν τους καμβάδες της Dumas εμπλέκονται σε ένα αναχρονιστικό pas de deux με τις αφηρημένες ανθρώπινες μορφές των κυκλαδικών ειδωλίων που άγνωστοι καλλιτέχνες δημιούργησαν περίπου 5.000 χιλιάδες χρόνια πριν».
Cycladic Blues, 2020 λάδι σε καμβά 125 x 105 εκ. Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδος και Frith Street Gallery, Λονδίνο Φωτο: Peter Cox, Eindhoven © Marlene Dumas, με την ευγενική παραχώρηση Studio Dumas
Μέσα από την έκθεση αυτή ο Μανουσάκης υποκλίνεται στις αγάπες και στα πάθη του, θεωρώντας ότι τίποτα δεν του ανήκει απ’ όλα αυτά και ότι όλα είναι αφορμές για μία ακόμα ευκαιρία σιωπηλής συνάντησης απόψεων για τον χρόνο που πέρασε, για αυτό που ζούμε τώρα και για αυτά που έχουμε ακόμα να κάνουμε, τα οποία είναι πάρα πολλά.
Διαβάστε περισσότερα εδώ.
